De Vreedzame School
Op de VOS gebruiken we de methode ‘De Vreedzame school’, een methode voor sociale competentie en democratisch burgerschap. Dit programma wil een bijdrage leveren aan een positief sociaal klimaat en de vorming van actieve en ‘betrokken’ burgers. Met De Vreedzame School leren kinderen om op een positieve manier met elkaar om te gaan. De kinderen leren democratische beslissingen te nemen en een actieve bijdrage te leveren aan de sfeer en de gang van zaken in de groep. Dit bevordert niet alleen het plezier waarmee kinderen naar school gaan, maar zorgt ook voor een werkklimaat waarin veel geleerd kan worden.
Het programma bestaat uit voor groep 1 t/m 7 uit zes blokken:
Blok 1: We horen bij elkaar (groepsvorming)
Blok 2: We lossen conflicten zelf op (conflictoplossing)
Blok 3: We hebben oor voor elkaar (communicatie)
Blok 4: We hebben hart voor elkaar (gevoelens)
Blok 5: We dragen allemaal een steentje bij (actief meedoen)
Blok 6: We zijn allemaal anders (over verschillen en overeenkomsten)
Groep 8 heeft een eigen programma met vier blokken:
Blok 1: Onze klas
Blok 2: Conflict oplossen – verdieping
Blok 3: Algemeen belang
Blok 4: Afscheid nemen
Blok 1 Vreedzame school: We horen bij elkaar
Tijdens dit blok staat het samen werken aan een positief werkklimaat centraal. Naast de algemeen geldende schoolregels maken leerkracht en kinderen samen afspraken over hoe je met elkaar omgaat en over de inrichting en het ordelijk houden van de klas. Om van een school of klas een groep te maken, is het nodig dat elk kind het gevoel heeft dat hij/zij er bij hoort.
Kinderen hebben iets met elkaar als ze elkaar goed kennen en elkaar waarderen. Ze leren over opstekers en afbrekers. Je geeft een opsteker als je een aardige, positieve opmerking over iemand maakt. “Jij kan zo goed iemand helpen”. Opstekers doen iets met je; je wordt er bijvoorbeeld blij van.
Het tegenovergestelde van een opsteker is een ‘afbreker’. Het is een onaardige, negatieve opmerking over iemand. De ander krijgt er bijvoorbeeld een vervelend gevoel van. De kinderen leren dat iedereen zijn mening moet kunnen uiten en verdedigen en iedereen respect moet hebben voor de mening van anderen.
Om de sfeer direct goed neer te zetten hebben de kinderen de eerste twee weken iedere dag een Vreedzame School les. Bij de andere blokken hebben de kinderen iedere week één les.
Blok 2 Vreedzame school: We lossen conflicten zelf op
Overal waar kinderen met elkaar spelen en werken komen conflicten voor. Met De Vreedzame School leren we de kinderen dat conflicten heel normaal zijn en dat ze bij het leven horen.
Wat belangrijk is, is hoe je er mee omgaat. Hoe los je op een positieve manier conflicten op? Hoe zorg je ervoor dat beide partijen tevreden zijn met de oplossing?
Een conflict hoeft niet uit te monden in ruzie. We spreken van ruzie wanneer het ene kind wil winnen ten koste van het andere kind. Eén partij is dan tevreden, de andere partij is de verliezer.
De kinderen leren dat ze bij een conflict eerst rustig moeten worden voordat ze na kunnen denken over een oplossing. We noemen dat ‘afkoelen’.
Met de kinderen wordt besproken of een vaste plek in de klas een goede manier is om rustig te worden. We noemen dat een ‘afkoelplek’. Dat kan een hoekje zijn in de klas met een stoel en tafel, een boekje, een teken- blokje en wat de kinderen meer bedenken.
Er worden ook afspraken over gemaakt , bijvoorbeeld dat je er niet langer dan 10 minuten mag blijven. De juf of meester houdt het in de gaten, ook als een kind dan nog niet afgekoeld is.
Kinderen begrijpen heel goed waarom afkoelen belangrijk is. Je komt anders niet verder met het zoeken naar een oplossing.
Het doel van de lessen in dit blok is kinderen te leren om op een positieve manier met conflicten om te gaan.
De lessen zijn onder andere gericht op het verschil tussen conflict en ruzie. Een conflict is een verschil van mening: je wilt bijvoorbeeld allebei iets anders doen of hebben. Bij een conflict wil je een oplossing bedenken waar je allebei tevreden mee bent. Je zoekt naar win-win oplossingen.
Conflicten horen bij het leven. Wanneer conflicten met geweld gepaard gaan, spreken we van ruzie. We leren kinderen dat je op drie manieren kunt reageren op een conflict. Of je loopt weg, je zegt niet wat je ervan vindt, je hebt de blauwe pet op. Of je reageert agressief, je bent boos en wordt driftig je hebt de rode pet op). Of je staat stevig, je komt op voor jezelf en houdt ook rekening met de ander: je zoekt naar een win-win-oplossing, je hebt de gele pet op.
In groep 1 en 2 leren de kinderen zelf hun conflicten op te lossen met behulp van de LOS HET OP-KAART. In groep 3 tot en met 8 leren de kinderen dat met behulp van het stappenplan PRAAT HET UIT. In de bovenbouw gaan de lessen over kritisch naar jezelf kijken, hoe je met je eigen mening en met kritiek omgaat. En wordt ook gekeken naar conflicten in de wereld en de rol van de Verenigde Naties.
Vreedzame school blok 3: We hebben oor voor elkaar
In dit blok stimuleren we de kinderen om ‘oor voor elkaar’ te hebben. De lessen gaan over communicatie, over ‘praten mét elkaar’ in plaats van ‘praten tégen elkaar’.
De kinderen leren wat goed en slecht luisteren is. In tweetallen oefenen de kinderen om naar elkaar te luisteren. De een vertelt, de ander luistert. Goed luisteren kan je zien aan oogcontact, knikken, actieve lichaamshouding en herhalen wat de ander zei.
De kinderen leren zich in een ander te verplaatsen. Ze leren dat het belangrijk is om goed naar elkaar te luisteren en duidelijk te zeggen wat je bedoelt. Dit voorkomt dat er misverstanden en conflicten ontstaan. Ze leren vragen stellen en samenvatten. Je laat daarmee zien dat je de ander goed begrepen hebt. We bespreken met de kinderen dat mensen op verschillende manieren naar dezelfde dingen kunnen kijken. We spreken dan over het hebben van verschillende ‘gezichtspunten’. We kijken soms anders tegen dezelfde dingen aan, omdat we verschillende ervaringen en gevoelens hebben en omdat we uit verschillende gezinnen komen.
Op deze manier leren we de kinderen met meningsverschillen om te gaan.
In de bovenbouw leren de kinderen argumenteren en debatteren. Hierbij gaat het om het verdedigen van een stelling, bijvoorbeeld ‘kinderen moeten op tijd naar bed’ of ‘iemand die pest moet streng gestraft worden’. In groep 8 leren de kinderen over cyberpesten en wat ze kunnen doen. Ze leren over verschillen in communiceren via sociale media en face-to-face.
Wilt u meer weten over De Vreedzame School dan kunt u kijken op: www.devreedzameschool.nl.
Blok 4 Vreedzame School: “We hebben hart voor elkaar”
Dit blok gaat over gevoelens. Kunnen omgaan met gevoelens is van groot belang voor een positief klimaat in de klas en in de school. De Vreedzame School streeft naar een klimaat waarin iedereen zich prettig voelt en waarin kinderen “hart voor elkaar “ hebben, d.w.z. dat ze met respect omgaan met elkaar. Dat gaat gemakkelijker als kinderen in staat zijn hun gevoelens te benoemen en zich in de gevoelens van anderen te verplaatsen. Kinderen zijn dan beter in staat om conflicten positief op te lossen.
Om met elkaar over gevoelens te praten, is het van belang dat de kinderen zich veilig voelen in de groep; tegelijkertijd bevorderen deze gesprekken de veiligheid in de groep. Er ontstaat een vertrouwde sfeer. We hebben het over gevoelens als boos en verdriet. We bespreken wat het betekent als iemand wordt buitengesloten. De kinderen leren herkennen wat hen boos maakt en hoe ze hun boosheid uiten. Ze leren dat “afkoelen” belangrijk is om een conflict te kunnen oplossen.
Verder gaat het in blok 4 over blij zijn, tevreden zijn, over opkomen voor elkaar.
De lessen gaan over dingen die je leuk vindt en waar je blij van wordt.
We leren de kinderen dat ze mogen “passen”.
Op school wordt het steeds “gewoner” om over gevoelens te praten; in het begin is het vaak nog onwennig. Uiteraard houden we er rekening mee dat niet elk kind even gemakkelijk over zijn of haar gevoelens praat. We willen kinderen de ruimte geven om zelf te kiezen wat ze over hun gevoelens kwijt willen.
Vreedzame school Blok 5: We dragen allemaal een steentje bij
We willen graag dat de kinderen zich verbonden voelen met de klas en de school.
Dat kan alleen als we kinderen het gevoel geven dat ze er toe doen. Om dit te bereiken, krijgen de kinderen taken en verantwoordelijkheden. Binnen de school is afgesproken waarover de kinderen mee mogen denken en beslissen. Als de kinderen zich betrokken voelen bij de klas en de school, ontstaat een positieve sfeer. Ze zijn dan gemotiveerd om deel te nemen aan wat in de klas gebeurt.
Bij de groepen 1 – 4 zijn de lessen gericht op bijvoorbeeld:
herkennen van boosheid bij jezelf en de ander.
leren omgaan met je boosheid.
weer goed maken n.a.v. een conflict.
leren zoeken naar oplossingen voor een conflict.
leren wanneer iets helpen is en wanneer bemoeien.
verschil tussen helpen bij een conflict als scheidsrechter en helpen als mediator.
leren dat je op school leerling mediatoren kunt vragen om te helpen wanneer je een conflict hebt.
Bij de groepen 5 – 8 leren de kinderen een eigen bijdrage te leveren aan de groep en aan de school door bijvoorbeeld:
het bedenken van activiteiten om het voor iedereen nog leuker te maken in de klas en in de school.
het verschil te leren tussen het uitvoeren van opdrachten en het zelf bedenken van en meebeslissen over plannen en activiteiten die goed zijn voor de groep.
Wilt u meer weten over De Vreedzame School, dan kunt u kijken op onze website of langskomen op school.
Blok 6 Vreedzame school: “We zijn allemaal anders”
In blok 6 gaan de lessen over overeenkomsten en verschillen tussen mensen.
We willen de kinderen leren om te gaan met verschillen van mening en verschillen in gewoontes, leefstijl, levensbeschouwing, leeftijd, sekse en cultuur. We werken aan acceptatie en waardering ervan. Naast verschillen zijn er ook overeenkomsten. De kinderen leren dat je dit terugziet binnen de eigen families, de klas, de school en de samenleving
Om goed om te kunnen gaan met verschillen moet je er over kunnen praten. Het gaat om luisteren naar de ander, een mening vormen, van mening kunnen veranderen en een eigen mening verdedigen. Op deze manier willen we vooroordelen tegengaan.
Door een positieve aanpak ervaren de kinderen verschillen als vanzelfsprekend in plaats van eng of vreemd.
In dit blok gaat het om accepteren, tolerantie en waarderen. Dat zijn geen dingen die je via een lesje kunt overdragen. We geven de lessen daarom in projectvorm, waarbij de kinderen de eigen families en de eigen klas verkennen, interviews afnemen en werkstukken maken over verschillende levensbeschouwingen. De kinderen werken in tweetallen of groepjes en bespreken hun bevindingen met de hele klas.
Naast deze lesactiviteiten is de manier waarop wij als leerkrachten zelf omgaan met overeenkomsten en verschillen erg belangrijk. We proberen zo veel mogelijk acceptatie en waardering uit te dragen betreffende overeenkomsten en verschillen in de eigen groep en de school. We maken kinderen bewust van eventuele vooroordelen en geven duidelijke grenzen aan met betrekking tot gedrag.
Wij geven zelf het goede voorbeeld aan kinderen. Met de lessen, onze eigen houding en met ondersteuning van de ouders hebben we er alle vertrouwen in dat iedereen het bij ons op school prettig heeft, omdat “anders zijn mag”.
- In groep 1-2 gaat het om het verkennen van de families van de leerlingen
- In groep 3 gaat het over verschillen en overeenkomsten in de klas
- In groep 4 staan verschillen en overeenkomsten tussen families centraal
- In groep 5 komen verschillen en overeenkomsten in de school aan bod
- In groep 6 verschillen en overeenkomsten tussen klasgenoten
- In groep 7 gaat het om levensbeschouwingen
- In groep 8 wordt onderzocht hoe al deze verschillen een stem krijgen in onze democratische samenleving, en hoe we dat in onze democratische samenleving hebben georganiseerd.
LIED VOOR DE VREEDZAME SCHOOL
Refrein:
Oya lélé wij horen bij elkaar
Oya lélé anders en toch samen
Oya lélé doe met ons mee
Oya ojeé
Wij horen bij elkaar,
Maakt niet uit wat je doet, groot en klein spelen met elkaar.
Iedereen is blij,
want op de VOS dragen we allemaal een steentje bij.
Ojee oya lélé
Wij hebben oor voor elkaar,
Ojee oya lélé
Wij hebben hart voor elkaar
Refrein
Onze school is TOP
We praten ruzies uit en lossen de conflicten op
Krijg een compliment
Als je je vrienden van buiten en ook van binnen kent
Ojee oya lélé
Wij hebben oor voor elkaar,
Ojee oya lélé
Wij hebben hart voor elkaar
Refrein
